درس‌نامه (بسته جامع آموزش از راه دور) طراحی و اجرای سیستم‌های اطفای حریق

مقدمه چاپ جدید

مجموعه کتاب‌های «درسنامه…»که اولین بار در سال ۱۳۹۵ در هشت مبحث منتشر شد، پس از چندین بار تجدید چاپ، هم‌اکنون در بهار ۱۴۰۴ با تغییر نام کتاب‌ها به «بسته جامع آموزش از راه دور …» در همان هشت مبحث کاربردی دوره «پکیج جامع مهندس حرفه‌ای تاسیسات (پکیج طلایی طراحی، اجرا و نظارت)» و اعمال برخی اصلاحات، آماده انتشار است. اصلی‌ترین دلیل این تغییر نام، پیوست شدن فیلم‌های آموزشی منطبق با مباحث کتاب به صورت خط‌به‌خط و جامع به مباحث کتاب بوده است که این کتاب‌ها را به یک دوره آموزشی کامل و جامع و یک بسته آموزش از راه دور تبدیل کرده است.

با مطالعه مجموعه کتاب‌های «بسته جامع آموزش از راه دور …»، در کنار مشاهده فیلم‌های آموزشی پیوست آن، دقیقا مثل این است که در دوره‌های آموزشی ما حضور دارید و تمامی مباحثی که در دوره‌های آموزشی حضوری مطرح می‌شود، بی‌کم‌و‌کاست و چه‌بسا کامل‌تر و مفصل‌تر در این کتاب آموزش داده شده است. همچنین ترکیب شدن مباحث کتاب با قابلیت‌های جذاب گوشی‌های هوشمند، دسترسی به نرم‌افزارها، نمودارها، استانداردها و فایل‌ها آموزش‌داده‌شده را فراهم نموده است.

چند پیشنهاد برای استفاده هرچه بهتر از مجموعه کتاب‌های «بسته آموزش از راه دور»

۱. هر کتاب در واقع یک دوره آموزش از راه دور است که شامل درس‌های مختلف به ترتیب مباحث کتاب است.
۲. هر درس یک فایل تصویری دارد که با تمامی دستگاه‌ها (تلفن همراه، نمایشگرهای خانگی، نمایشگر خودروها و …) سازگار و قابل پخش است.
۳. برای راحتی بیشتر شما، از هر درس یک فایل صوتی MP3 هم در اختیار شما قرار گرفته است که می‌توانید روی تلفن همراه یا سایر وسایل خود استفاده کنید. محتوای این فایل همان محتوای فایل تصویری است.
۴. تمامی جداول، نمودارها، نرم‌افزارها و استانداردهایی که در مباحث کتاب آموزش داده شده است، با استفاده از QR Code کنار آن، قابل دانلود روی گوشی تلفن همراه شماست. البته نرم‌افزارها روی گوشی قابل استفاده نیست و نسخه ویندوزی است. بنابراین برای نصب نرم‌افزارها باید فایل ZIP دانلود شده را به کامپیوتر شخصی منتقل کنید.
۵. بهترین روش برای مطالعه این کتاب، آن است که درس به درس فیلم آموزشی را مشاهده کنید و همزمان کتاب رو‌به‌روی شما باشد. فیلم آموزشی را مشاهده کنید و در بخش «یادداشت‌های درسنامه» که لابه‌لای مباحث کتاب قرار داده شده است، نکات تکمیلی موردنیاز را از فیلم آموزشی یادداشت کنید و به این ترتیب در پایان مباحث، کتاب شما با نکات مطرح شده در فیلم آموزشی کامل می‌شود و یک کتاب جامع برای پروژه‌های حرفه‌ای خود در اختیار خواهید داشت.

رامین تابان – بهار ۱۴۰۴

در این کتاب از قابلیت‌های جذاب گوشی‌های هوشمند استفاده شده است. به این صورت که هرجا نمودار، نرم‌افزار یا فایلی در متن کتاب مورد استفاده قرار گرفته، در کنار آن کد دانلود مستقیم آن فایل به صورت یک QR Code نیز قرار داده شده است. تنها کافی است روی گوشی هوشمند خود یک نرم‌افزار بارکدخوان یا نرم‌افزارها QR Code نصب کنید. به این ترتیب با اسکن کردن هر QR Code، اگر عکس باشد نسخه رنگی و باکیفیت عکس مستقیما روی گوشی شما به نمایش در می‌آید، اگر فیلم باشد، این فیلم روی گوشی شما پخش می‌شود و قابل ذخیره‌سازی است و اگر نرم‌افزار باشد به صورت فایل فشرده (ZIP) روی گوشی شما دانلود می‌شود.

مقدمه ویراست دوم

به لطف خدا انتشار چاپ اول مجموعه کتاب‌های درس‌نامه با استقبال چشم‌گیر مخاطبان از این سری کتاب‌ها روبه‌رو شد. این مجموعه کتاب‌ها هم در دوره‌های آموزشی استفاده می‌شد و هم به عنوان راهنمایی مستقل، حاوی تمامی جداول و نمودارهای کاربردی، برای سایر مخاطبان مورد توجه بود. به این ترتیب بسیاری از ایده‌های مدنظر بنده برای تامین منبع آموزشی منسجم در خصوص این سری از کتاب‌ها تامین شد. اکنون ویراست دوم این کتاب، پس از بازنگری متن و ساختار کتاب، با افزودن استانداردهای جدید و قابلیت‌های جذاب و کارآمد آماده انتشار است.
از ویژگی‌های جدید ویراست حاضر می‌توان به بهره‌مندی از قابلیت‌های جذاب گوشی‌های هوشمند اشاره کرد. به این ترتیب که هرجا که نمودار، نرم‌افزار یا فایلی در متن کتاب مورد اشاره و استفاده قرار گرفته، در کنار آن کد دانلود مستقیم آن فایل نیز قرار داده شده است. استفاده از این کدها سرعت عمل و راحتی مخاطب را در دسترسی به فایل‌های کمک‌آموزشی کتاب وصف‌ناپذیر می‌کند. به این ترتیب کافی است با نصب نرم‌افزارهای بارکدخوان روی گوشی‌های هوشمند، در حین مطالعه کتاب هرجا به فایل کمکی آن نیاز داشته باشید، گوشی خود را روی QR Code مربوطه قرار دهید و با لینک مستقیم و سرعت بالا فایل مربوطه را روی گوشی خود مشاهده و ذخیره نمایید.
امیدوارم این کتاب مورد استفاده مخاطبان گرامی قرار گیرد و راهگشا باشد.
رامین تابان
پاییز ۱۳۹۸

مقدمه مولف
تدریس در دوره‌های متعدد درون‌سازمانی و برون‌سازمانی در حوزه تاسیسات و تهویه مطبوع در کل کشور و استفاده از ابزارهای نوین و متنوع و روش‌های مختلف آموزشی، متناسب با گروه مخاطبان و نیازهای آن‌ها، علی‌رغم رفع نمودن بسیاری از خلاهای آموزشی و کاربردی دانش‌پژوهان در عرصه مهندسی تاسیسات، هنوز خلاهای ظریفی را باقی می‌گذاشت و ضرورت وجود یک منبع منسجم و جامع آموزشی را بیش از پیش نمایان می‌کرد.سمینارها و دوره‌های آموزشی با آن مواجه می‌شدم، نداشتن مجموعه آموزشی منسجم و واحدی بود که تمامی سرفصل‌های مطرح شده در سمینار و دوره آموزشی را در بر داشته باشد. با وجود آن که در حال حاضر، کتاب‌های فارسی و زبان اصلی بسیار زیاد و مفیدی در این عرصه منتشر شده است، اما تمامی مباحث سمینار و دوره در هیچ کتاب واحدی موجود نبود و در برخی موارد، مجبور به استفاده از بیش از ده منبع آموزشی مختلف بودیم.
لذا هدف از تالیف این درس‌نامه آن بود تا مجموعه‌ای در اختیار مخاطبان گرامی قرار گیرد که در برگیرنده تمامی سرفصل‌های مطرح‌شده در دوره‌ها و سمینارهای آموزشی به صورت مدون باشد و از ارجاع دادن مخاطبان به تعداد زیادی از منابع آموزشی پراکنده اجتناب شود. از این رو، درس‌نامه حاضر با هدف افزایش کیفیت آموزش به عنوان یک ابزار کارآمد جدید در عرصه آموزشی‌های کاربردی و تخصصی به رشته تحریر درآمده است. نتیجه این تلاش‌ها، به صورت مجموعه ۸ درس‌نامه کاربردی در حوزه تاسیسات و تهویه مطبوع بوده است که عنوان حاضر یکی از این مجموعه هشت‌تایی به شمار می‌رود.
هرچند که هدف از تالیف این درس‌نامه، حذف جزوه‌نویسی و حذف کامل ارتباط لمسی مخاطب با مباحث آموزشی نبوده است چرا که بر این باورم که هر فردی که در سمینار و دوره حضور می‌یابد، باید جزوه‌ای با زبان شخصی خود، مملو از اختصارات، کلید واژه‌ها و زنجیرهای ارتباطی شخصی بنویسد و این بهترین کتاب دنیا برای وی خواهد بود. کتابی که شاید بنده و شما چیز زیادی از علائم و اختصارات بعضا بی‌معنی آن نفهمیم، ولی همین تک‌واژه‌ها و علامت‌های عجیب و غریب می‌تواند سرنخ تمام مباحث کلیدی برای نویسنده آن باشد!
هدف از تالیف این درس‌نامه، آسودن خاطر کردن مخاطب و رهاسازی ذهن وی از وسواس ذهنی ناشی از ریختگی مطالب
در کلاس بوده است تا وی را از داشتن تمامی مطالب و سرفصل‌ها به صورت آماده، آسوده‌خاطر کند و بیشتر انرژی و توجه وی برای درک و ارتباط موثر در سمینار و دوره آموزشی درگیر کند. از این رو در بخش‌های متعدد از این کتاب، بخش‌هایی تحت عنوان «یادداشت‌های درس‌نامه» برای اضافه کردن نکات تکمیلی، مثال‌ها و برداشت‌های شخصی مخاطب در نظر گرفته شده است.
ضمن آن که نظر به طبقه‌بندی شده بودن و روند ساده و کاربردی بیان مطالب، این درس‌نامه علاوه بر دانش‌پژوهانی که قصد حضور در سمینارها و دوره‌های آموزشی را دارند، برای عموم مخاطبان نیز به‌خوبی قابل استفاده و مفید است.
رامین تابان
زمستان ۱۳۹۵

فهرست

مقدمه مولف / ۸

مقدمه ویراست دوم / ۹

پیش‌گفتار / ۱۰

فصل ۱: معرفی استانداردهای داخلی و بین‌المللی در زمینه اطفای حریق / ۱۳

فصل ۲: سناریوی حریق و وظیفه تیم معماری، سازه، مکانیک و برق در هر یک از مراحل آن / ۱۷

سناریوی حریق / ۱۷
پیش‌گیری از وقوع حریق / ۱۷
جلوگیری از توسعه حریق / ۱۷
مهار و مقابله با حریق یا اطفای حریق / ۱۹
فن‌های فشار مثبت و دمپرهای آتش / ۱۹
دمپرهای آتش / ۱۹
اصول کلی و نقش فن‌های فشار مثبت / ۲۱
طراحی فن‌های فشار مثبت / ۲۲

فصل ۳: انواع کلاس‌های آتش‌سوزی و طبقه‌بندی‌های انواع ساختمان‌ها از نظر خطرپذیری / ۲۵

انواع آتش‌سوزی و طبقه‌بندی آن‌ها / ۲۵
مقایسه انواع آتش‌سوزی در استانداردهای مختلف / ۲۵
علائم مرتبط با انواع آتش‌سوزی طبق استاندارد NFPA / 26
طبقه‌بندی انواع ساختمان‌ها از نظر میزان خطرپذیری طبق استاندارد NFPA / 28
طبقه‌بندی انواع ساختمان‌ها از نظر میزان خطرپذیری طبق آیین‌نامه سازمان آتش‌نشانی تهران / ۳۰
حداقل الزامات ایمنی انواع ساختمان‌ها طبق آیین‌نامه سازمان آتش‌نشانی تهران / ۳۱

فصل ۴: انواع مـواد، تجهیـزات و روش‌های مقابله با حریق / ۳۵

مثلث آتش / ۳۵
انواع مواد اطفای حریق / ۳۵
تقسیم‌بندی انواع تجهیزات اطفای حریق / ۳۷
تجهیزات اطفای حریق قابل حمل / ۳۷
تجهیزات اطفای حریق ثابت / ۳۷

فصل ۵: انواع کپسول‌های اطفای حریق و اصول انتخاب آن‌ها / ۳۹

محل نصب کپسول‌های آتش‌نشانی / ۳۹
انواع کپسول آتش‌نشانی از نظر وزن / ۳۹
انواع کپسول‌های آتش‌نشانی از نظر کلاس آتش‌سوزی و کاربرد آن‌ها / ۴۰
اصول انتخاب تعداد و ظرفیت کپسول‌های آتش‌نشانی / ۴۱
رنگ استاندارد کپسول‌های آتش‌نشانی / ۴۸
انتخاب نوع کپسول‌های آتش‌نشانی طبق آیین‌نامه سازمان آتش‌نشانی / ۴۹
انتخاب تعداد و ظرفیت کپسول‌های آتش‌نشانی طبق آیین‌نامه سازمان آتش‌نشانی / ۴۹
نکات کاربردی برای کپسول‌های آتش‌نشانی / ۵۰

فصل۶: رایزرهای مرطوب، جعبه‌های آتش‌نشانی و اسپرینکلرها / ۵۷

انواع جعبه‌های آتش‌نشانی / ۵۸
طراحی رایزرهای مرطوب طبق آیین‌نامه سازمان آتش‌نشانی / ۶۱
تعداد رایزرهای آتش‌نشانی / ۶۲
نکات اجرایی رایزرهای آتش‌نشانی و شیرآلات موردنیاز / ۶۲
توضیح درباره تجهیزات فهرست‌شده (Listed) / 63
نکات اجرایی جعبه‌های آتش‌نشانی / ۶۴
سیستم‌های آبفشان یا اسپرینکلر (Sprinklers) / 65
مکان‌های تحت پوشش اسپرینکلرها / ۶۷
مشخصات فنی و نکات اجرایی اسپرینکلرها / ۶۷
مراجل طراحی سیستم اسپرینکلر / ۶۸
انتخاب رنگ حباب اسپرینکلرها / ۶۸
محاسبه تعداد اسپرینکلرهای موردنیاز / ۷۰
روش‌های طراحی و سایزینگ اسپرینکلرها / ۷۱
سایزینگ اسپرینکلرها با استفاده از جداول موجود در استانداردها / ۷۱

فصل ۷: محاسبـات بـوستـرپمپ اطفای حریق و حجم مخزن ذخیـره آب آتـش‌نشــانی برای رایزرهای مرطوب / ۷۳

انتخاب بوسترپمپ برای جعبه‌های آتش‌نشانی / ۷۳
انتخاب بوسترپمپ برای سیستم‌های اسپرینکلر / ۷۳
نکات اجرایی بوسترپمپ‌های آتش‌نشانی / ۷۴
محاسبه حجم مخزن ذخیره آتش‌نشانی / ۷۸
نکات اجرایی مخزن ذخیره آتش‌نشانی / ۷۹

فصل ۸: رایزرهای خشک / ۸۱

اجرای مشترک رایزر خشک و مرطوب / ۸۳

فصل ۹: منطقـه‌بنــدی در سیستم آتش‌نشانی / ۸۵

فصل ۱۰: راهنمــــای کامــل استانداردهای NFPA / 87