درس‌نامه (بسته جامع آموزش از راه دور) طراحی و اجرای سیستم‌های آب و فاضلاب ساختمان

مقدمه چاپ جدید

مجموعه کتاب‌های «درسنامه…»که اولین بار در سال ۱۳۹۵ در هشت مبحث منتشر شد، پس از چندین بار تجدید چاپ، هم‌اکنون در بهار ۱۴۰۴ با تغییر نام کتاب‌ها به «بسته جامع آموزش از راه دور …» در همان هشت مبحث کاربردی دوره «پکیج جامع مهندس حرفه‌ای تاسیسات (پکیج طلایی طراحی، اجرا و نظارت)» و اعمال برخی اصلاحات، آماده انتشار است. اصلی‌ترین دلیل این تغییر نام، پیوست شدن فیلم‌های آموزشی منطبق با مباحث کتاب به صورت خط‌به‌خط و جامع به مباحث کتاب بوده است که این کتاب‌ها را به یک دوره آموزشی کامل و جامع و یک بسته آموزش از راه دور تبدیل کرده است.

با مطالعه مجموعه کتاب‌های «بسته جامع آموزش از راه دور …»، در کنار مشاهده فیلم‌های آموزشی پیوست آن، دقیقا مثل این است که در دوره‌های آموزشی ما حضور دارید و تمامی مباحثی که در دوره‌های آموزشی حضوری مطرح می‌شود، بی‌کم‌و‌کاست و چه‌بسا کامل‌تر و مفصل‌تر در این کتاب آموزش داده شده است. همچنین ترکیب شدن مباحث کتاب با قابلیت‌های جذاب گوشی‌های هوشمند، دسترسی به نرم‌افزارها، نمودارها، استانداردها و فایل‌ها آموزش‌داده‌شده را فراهم نموده است.

چند پیشنهاد برای استفاده هرچه بهتر از مجموعه کتاب‌های «بسته آموزش از راه دور»

۱. هر کتاب در واقع یک دوره آموزش از راه دور است که شامل درس‌های مختلف به ترتیب مباحث کتاب است.
۲. هر درس یک فایل تصویری دارد که با تمامی دستگاه‌ها (تلفن همراه، نمایشگرهای خانگی، نمایشگر خودروها و …) سازگار و قابل پخش است.
۳. برای راحتی بیشتر شما، از هر درس یک فایل صوتی MP3 هم در اختیار شما قرار گرفته است که می‌توانید روی تلفن همراه یا سایر وسایل خود استفاده کنید. محتوای این فایل همان محتوای فایل تصویری است.
۴. تمامی جداول، نمودارها، نرم‌افزارها و استانداردهایی که در مباحث کتاب آموزش داده شده است، با استفاده از QR Code کنار آن، قابل دانلود روی گوشی تلفن همراه شماست. البته نرم‌افزارها روی گوشی قابل استفاده نیست و نسخه ویندوزی است. بنابراین برای نصب نرم‌افزارها باید فایل ZIP دانلود شده را به کامپیوتر شخصی منتقل کنید.
۵. بهترین روش برای مطالعه این کتاب، آن است که درس به درس فیلم آموزشی را مشاهده کنید و همزمان کتاب رو‌به‌روی شما باشد. فیلم آموزشی را مشاهده کنید و در بخش «یادداشت‌های درسنامه» که لابه‌لای مباحث کتاب قرار داده شده است، نکات تکمیلی موردنیاز را از فیلم آموزشی یادداشت کنید و به این ترتیب در پایان مباحث، کتاب شما با نکات مطرح شده در فیلم آموزشی کامل می‌شود و یک کتاب جامع برای پروژه‌های حرفه‌ای خود در اختیار خواهید داشت.

رامین تابان – بهار ۱۴۰۴

در این کتاب از قابلیت‌های جذاب گوشی‌های هوشمند استفاده شده است. به این صورت که هرجا نمودار، نرم‌افزار یا فایلی در متن کتاب مورد استفاده قرار گرفته، در کنار آن کد دانلود مستقیم آن فایل به صورت یک QR Code نیز قرار داده شده است. تنها کافی است روی گوشی هوشمند خود یک نرم‌افزار بارکدخوان یا نرم‌افزارها QR Code نصب کنید. به این ترتیب با اسکن کردن هر QR Code، اگر عکس باشد نسخه رنگی و باکیفیت عکس مستقیما روی گوشی شما به نمایش در می‌آید، اگر فیلم باشد، این فیلم روی گوشی شما پخش می‌شود و قابل ذخیره‌سازی است و اگر نرم‌افزار باشد به صورت فایل فشرده (ZIP) روی گوشی شما دانلود می‌شود.

مقدمه ویراست دوم

به لطف خدا انتشار چاپ اول مجموعه کتاب‌های درس‌نامه با استقبال چشم‌گیر مخاطبان از این سری کتاب‌ها روبه‌رو شد. این مجموعه کتاب‌ها هم در دوره‌های آموزشی استفاده می‌شد و هم به عنوان راهنمایی مستقل، حاوی تمامی جداول و نمودارهای کاربردی، برای سایر مخاطبان مورد توجه بود. به این ترتیب بسیاری از ایده‌های مدنظر بنده برای تامین منبع آموزشی منسجم در خصوص این سری از کتاب‌ها تامین شد. اکنون ویراست دوم این کتاب، پس از بازنگری متن و ساختار کتاب، با افزودن استانداردهای جدید و قابلیت‌های جذاب و کارآمد آماده انتشار است.
از ویژگی‌های جدید ویراست حاضر می‌توان به بهره‌مندی از قابلیت‌های جذاب گوشی‌های هوشمند اشاره کرد. به این ترتیب که هرجا که نمودار، نرم‌افزار یا فایلی در متن کتاب مورد اشاره و استفاده قرار گرفته، در کنار آن کد دانلود مستقیم آن فایل نیز قرار داده شده است. استفاده از این کدها سرعت عمل و راحتی مخاطب را در دسترسی به فایل‌های کمک‌آموزشی کتاب وصف‌ناپذیر می‌کند. به این ترتیب کافی است با نصب نرم‌افزارهای بارکدخوان روی گوشی‌های هوشمند، در حین مطالعه کتاب هرجا به فایل کمکی آن نیاز داشته باشید، گوشی خود را روی QR Code مربوطه قرار دهید و با لینک مستقیم و سرعت بالا فایل مربوطه را روی گوشی خود مشاهده و ذخیره نمایید.
امیدوارم این کتاب مورد استفاده مخاطبان گرامی قرار گیرد و راهگشا باشد.
رامین تابان
پاییز ۱۳۹۸

مقدمه مولف
تدریس در دوره‌های متعدد درون‌سازمانی و برون‌سازمانی در حوزه تاسیسات و تهویه مطبوع در کل کشور و استفاده از ابزارهای نوین و متنوع و روش‌های مختلف آموزشی، متناسب با گروه مخاطبان و نیازهای آن‌ها، علی‌رغم رفع نمودن بسیاری از خلاهای آموزشی و کاربردی دانش‌پژوهان در عرصه مهندسی تاسیسات، هنوز خلاهای ظریفی را باقی می‌گذاشت و ضرورت وجود یک منبع منسجم و جامع آموزشی را بیش از پیش نمایان می‌کرد.
یکی از این مواردی که تقریبا در تمامی سمینارها و دوره‌های آموزشی با آن مواجه می‌شدم، نداشتن مجموعه آموزشی منسجم و واحدی بود که تمامی سرفصل‌های مطرح شده در سمینار و دوره آموزشی را در بر داشته باشد. با وجود آن که در حال حاضر، کتاب‌های فارسی و زبان اصلی بسیار زیاد و مفیدی در این عرصه منتشر شده است، اما تمامی مباحث سمینار و دوره در هیچ کتاب واحدی موجود نبود و در برخی موارد، مجبور به استفاده از بیش از ده منبع آموزشی مختلف بودیم.
لذا هدف از تالیف این درس‌نامه آن بود تا مجموعه‌ای در اختیار مخاطبان گرامی قرار گیرد که در برگیرنده تمامی سرفصل‌های مطرح‌شده در دوره‌ها و سمینارهای آموزشی به صورت مدون باشد و از ارجاع دادن مخاطبان به تعداد زیادی از منابع آموزشی پراکنده اجتناب شود. از این رو، درس‌نامه حاضر با هدف افزایش کیفیت آموزش به عنوان یک ابزار کارآمد جدید در عرصه آموزشی‌های کاربردی و تخصصی به رشته تحریر درآمده است. نتیجه این تلاش‌ها، به صورت مجموعه ۸ درس‌نامه کاربردی در حوزه تاسیسات و تهویه مطبوع بوده است که عنوان حاضر یکی از این مجموعه هشت‌تایی به شمار می‌رود.
هرچند که هدف از تالیف این درس‌نامه، حذف جزوه‌نویسی و حذف کامل ارتباط لمسی مخاطب با مباحث آموزشی نبوده است چرا که بر این باورم که هر فردی که در سمینار و دوره حضور می‌یابد، باید جزوه‌ای با زبان شخصی خود، مملو از اختصارات، کلید واژه‌ها و زنجیرهای ارتباطی شخصی بنویسد و این بهترین کتاب دنیا برای وی خواهد بود. کتابی که شاید بنده و شما چیز زیادی از علائم و اختصارات بعضا بی‌معنی آن نفهمیم، ولی همین تک‌واژه‌ها و علامت‌های عجیب و غریب می‌تواند سرنخ تمام مباحث کلیدی برای نویسنده آن باشد!
هدف از تالیف این درس‌نامه، آسودن خاطر کردن مخاطب و رهاسازی ذهن وی از وسواس ذهنی ناشی از ریختگی مطالب در کلاس بوده است تا وی را از داشتن تمامی مطالب و سرفصل‌ها به صورت آماده، آسوده‌خاطر کند و بیشتر انرژی و توجه وی برای درک و ارتباط موثر در سمینار و دوره آموزشی درگیر کند. از این رو در بخش‌های متعدد از این کتاب، بخش‌هایی تحت عنوان «یادداشت‌های درس‌نامه» برای اضافه کردن نکات تکمیلی، مثال‌ها و برداشت‌های شخصی مخاطب در نظر گرفته شده است.
ضمن آن که نظر به طبقه‌بندی شده بودن و روند ساده و کاربردی بیان مطالب، این درس‌نامه علاوه بر دانش‌پژوهانی که قصد حضور در سمینارها و دوره‌های آموزشی را دارند، برای عموم مخاطبان نیز به‌خوبی قابل استفاده و مفید است.
رامین تابان
زمستان ۱۳۹۵

فهرست

مقدمه مولف / ۸

مقدمه ویراست دوم / ۹

پیش‌گفتار / ۱۰

مشاهده فایل تصویری معرفی دوره جامع طراحی و اجرای سیستم‌‌های آب و فاضلاب ساختمان / ۱۲

فصل ۱: طراحی لوله‌کشی آبرسانی ساختمان (آب سرد، گرم و برگشت آب گرم مصرفی) / ۱۳

معرفی برخی از استانداردهای مرجع مرتبط با این مبحث / ۱۳
دانلود استانداردها و هندبوک‌های مرجع مرتبط با این مبحث / ۱۴
نقطه شروع طراحی سیستم آبرسانی ساختمان / ۱۵
جدول تعیین قطر انشعاب و فشار پشت کنتور / ۱۵
حداقل تعداد تاسیسات بهداشتی متناسب با کاربری ساختمان / ۱۶
روند طراحی سیستم آبرسانی ساختمان / ۱۷
توضیح برخی از اصطلاحات پرکاربرد در استانداردها و مقدمات مورد نیاز برای شروع طراحی سیستم آبرسانی ساختمان / ۱۷
واحد مصرف یا FU / 19
انواع تاسیسات بهداشتی / ۱۹
مقادیر واحد مصرف (FU) برای تاسیسات بهداشتی مختلف / ۲۰
فلاش تانک یا فلاش ولو؟ / ۲۱
طبقه‌بندی انواع لوله‌ها / ۲۴
جنس لوله‌های سیستم آبرسانی ساختمان / ۲۴
چند نکته درباره تعیین سایز لوله‌های آبرسانی / ۲۵
شروع طراحی لوله‌کشی آبرسانی ساختمان / ۲۶
اولین روش برای تعیین سایز لوله‌های آبرسانی (روش کلاسیک مبحت ۱۶ مقررات ملی ساختمان و استاندارد IPC) / 26
نمودار تبدیل FU به GPM برای سیستم‌های فلاش‌تانک و فلاش‌ولو / ۲۷
جداول تبدیل FU به GPM برای سیستم‌های فلاش‌تانک و فلاش‌ولو / ۲۸
نکات اجرایی خط برگشت آب گرم مصرفی / ۳۰
مروری بر روش سایزینگ لوله‌ها با استفاده از gpm / 31
سایزینگ لوله‌ها با استفاده از نمودارهای سایزینگ / ۳۲
سایزینگ لوله‌ها با استفاده از جداول سایزینگ / ۳۵
سایزینگ لوله‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای سایزینگ / ۳۹
سایزینگ لوله‌ها با استفاده از رابطه سیالاتی / ۴۰
استفاده از جداول سایزینگ لوله مهندس رامین تابان (روشی دقیق اما بسیار سریع) / ۴۱
دومین روش برای تعیین سایز لوله‌های آبرسانی / ۴۲
جدول سایزینگ سریع لوله‌های آب سرد، گرم و برگشت ساختمان / ۴۲
جدول حداقل سایز لوله آبرسانی تاسیسات بهداشتی مختلف / ۴۲
روش سایزینگ کلکتورها / ۴۴
جمع‌بندی نکات سایزینگ لوله‌های آبرسانی و انواع روش‌های اجرای لوله‌کشی آبرسانی / ۴۵
دستورالعمل اجرای تاسیسات آبرسانی / ۴۶
جدول مشخصات تکیه‌گاه‌ها (Supports) برای لوله‌کشی آبرسانی / ۴۷
دستورالعمل تست تاسیسات: آبرسانی / ۴۹

فصل ۲: روش‌های توزیع و تامین فشار آب در ساختمان‌ها / ۵۱

توزیع آب با فشار آب شهری / ۵۲
جدول حداقل فشار پشت شیر برای انواع مختلف تاسیسات بهداشتی / ۵۵
جدول حداکثر فشار پشت شیر برای انواع مختلف تاسیسات بهداشتی / ۵۵
توزیع آب با بوستر پمپ آبرسانی / ۵۸
انواع بوستر پمپ آبرسانی / ۵۸
محاسبات بوستر پمپ آبرسانی / ۶۱
محاسبات جوکی پمپ برای بوسترپمپ آبرسانی / ۶۴
روش‌های کنترل بوسترپمپ آبرسانی / ۶۵
محاسبات منبع دیافراگمی بوسترپمپ آبرسانی / ۶۶
نمودار حداکثر مصرف آب ساختمان بر مبنای کاربری و تعداد نفرات / ۶۶
نکات اجرایی بوستر پمپ آبرسانی / ۶۸
تعیین جنس مخزن ذخیره آب ساختمان / ۶۹
تعیین حجم مخزن ذخیره آب ساختمان / ۶۹
توزیع آب با مخزن ثقلی / ۷۱

فصل ۳: طراحی سیستم آبرسانی ساختمان‌های بلندمرتبه / ۷۳

منطقه‌بندی یا زون‌بندی در سیستم آبرسانی ساختمان‌های بلندمرتبه / ۷۳

فصل ۴: طراحی سیستم فاضلاب، ونت و آب باران ساختمان‌ها / ۷۵

شیب استاندارد لوله‌های فاضلاب / ۷۵
دریچه بازدید و جزئیات اجرایی آن / ۷۵
سیفون تاسیسات بهداشتی و روش تعیین سایز آن / ۷۷
حداقل قطر نامی سیفون تاسیسات بهداشتی / ۷۷
روش تعیین سایز لوله‌های فاضلاب / ۷۸
جدول تعیین مقدار DFU برای تاسیسات بهداشتی مختلف / ۷۹
جدول تعیین سایز لوله افقی اصلی فاضلاب ساختمان بر مبنای مقدار DFU و شیب لوله / ۸۰
روش تعیین سایز لوله‌های درین تاسیسات / ۸۱
لوله ونت یا هواکش فاضلاب / ۸۲
تعیین سایز لوله ونت یا هواکش فاضلاب / ۸۲
جدول تعیین سایز انشعاب‌های ونت (لوله افقی ونت) / ۸۲
جدول تعیین سایز رایزرهای ونت (لوله قائم ونت) / ۸۳
دستورالعمل اجرای تاسیسات: لوله‌کشی فاضلاب و ونت تاسیسات بهداشت / ۸۵
جدول مشخصات تکیه‌گاه‌ها (Supports) برای لوله‌کشی فاضلاب و ونت / ۸۵
دستورالعمل تست تاسیسات: لوله‌کشی فاضلاب و ونت / ۸۸
سایزینگ لوله آب باران / ۸۹
محاسبه قطر آبرو با مقطع نیم دایره بر حسب سطح افقی پشت بام با مقدار گذرآب باران / ۹۰
دستورالعمل اجرای تاسیسات: لوله‌کشی آب باران / ۹۱
دستورالعمل تست تاسیسات: لوله‌کشی آب باران / ۹۱
روش‌های جمع‌آوری فاضلاب / ۹۲
سیستم فاضلاب شهری / ۹۲
چاه جذبی / ۹۲
مخزن فاضلاب یا سپتیک تانک / ۹۵
پکیج‌های تصفیه فاضلاب / ۹۸